getters setters public properties
Maar... is het gebruik van public properties nu wel of niet goed? Ik heb deze vraag een tijdje geleden ook gesteld, maar ben nu aan het twijfelen gebracht. Op internet lees je zeer veel artikelen waarin gesteld wordt dat getters en setters "evil" zijn.
Hoe doen jullie het? Wie gebruikt hier voor alle properties getters en setters? En wie gebruikt public properties? En set je die dan in de __construct?
Ik weet het even niet meer, dus ik ben benieuwd naar jullie meningen... ik heb even wat nieuwe input nodig, dus ik hoop op de nodige reacties. Alvast bedankt!
De constructor gebruik ik enkel om direct properties te setten vanuit de parameters die meegegeven worden en om properties te voorzien van een default value.
Frank Nietbelangrijk op 17/03/2013 01:38:46:
Dat is een sterk argument, maar ook een andere argumentatie: je bent niet afgestapt van public properties, maar overgestapt op veel betere setters.Ik ben juist afgestapt van public properties. Mijn ervaring is dat het gebruik van getters en setters (allemaal aparte methods) veel fijner is. zo zet ik in een datum setter de datum-string direct om in een datum-class.
Nut en noodzaak van naïeve setters en naïeve getters mag je wel in twijfel trekken. Om bij het voorbeeld van Frank te blijven: de volgende Bar doet niets meer met de $Geboortedatum dan een variabele heen en weer schuiven in de getter en setter. Ga je hiervan de snelheid testen, dan is de klasse Foo met een public property veel sneller dan de klasse Bar met naïeve setter en getter.
Code (php)
1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
11
12
13
14
15
16
17
18
19
20
21
22
23
24
25
26
27
28
29
30
31
32
33
34
35
36
37
38
39
40
41
42
43
44
45
46
47
48
49
50
51
52
53
54
55
56
57
58
59
60
61
62
63
64
65
66
67
68
69
70
71
72
73
74
75
76
2
3
4
5
6
7
8
9
10
11
12
13
14
15
16
17
18
19
20
21
22
23
24
25
26
27
28
29
30
31
32
33
34
35
36
37
38
39
40
41
42
43
44
45
46
47
48
49
50
51
52
53
54
55
56
57
58
59
60
61
62
63
64
65
66
67
68
69
70
71
72
73
74
75
76
<?php
// Openbare Foo
class Foo
{
public $Geboortedatum;
}
// Naïeve Bar
class Bar
{
protected $Geboortedatum;
public function setGeboortedatum($param)
{
$this->Geboortedatum = $param;
}
public function getGeboortedatum()
{
return $this->Geboortedatum;
}
}
function DoeTest()
{
$aantalHerhalingen = 100000;
$start = microtime(true);
for ($i = 0; $i < $aantalHerhalingen; $i++) {
$obj = new Foo();
$obj->Geboortedatum = '2013-04-01';
$str = $obj->Geboortedatum;
}
echo 'Foo: ', (microtime(true) - $start) * 10, "<br />\n";
$start = microtime(true);
for ($i = 0; $i < $aantalHerhalingen; $i++) {
$obj = new Bar();
$obj->setGeboortedatum('2013-04-01');
$str = $obj->getGeboortedatum();
}
echo 'Bar: ', (microtime(true) - $start) * 10, "<br />\n";
}
$aantalTests = 5;
for($i = 0; $i < $aantalTests; $i++){
echo "<br />\n<br />\n== Test #", ($i + 1), " ==<br />\n";
DoeTest();
}
/*
== Test #1 ==
Foo: 1.6562294960022
Bar: 3.4554100036621
== Test #2 ==
Foo: 1.473069190979
Bar: 3.4723591804504
== Test #3 ==
Foo: 1.4610910415649
Bar: 3.473789691925
== Test #4 ==
Foo: 1.5618586540222
Bar: 3.4958720207214
== Test #5 ==
Foo: 1.4596486091614
Bar: 3.5025119781494
*/
[/code]
// Openbare Foo
class Foo
{
public $Geboortedatum;
}
// Naïeve Bar
class Bar
{
protected $Geboortedatum;
public function setGeboortedatum($param)
{
$this->Geboortedatum = $param;
}
public function getGeboortedatum()
{
return $this->Geboortedatum;
}
}
function DoeTest()
{
$aantalHerhalingen = 100000;
$start = microtime(true);
for ($i = 0; $i < $aantalHerhalingen; $i++) {
$obj = new Foo();
$obj->Geboortedatum = '2013-04-01';
$str = $obj->Geboortedatum;
}
echo 'Foo: ', (microtime(true) - $start) * 10, "<br />\n";
$start = microtime(true);
for ($i = 0; $i < $aantalHerhalingen; $i++) {
$obj = new Bar();
$obj->setGeboortedatum('2013-04-01');
$str = $obj->getGeboortedatum();
}
echo 'Bar: ', (microtime(true) - $start) * 10, "<br />\n";
}
$aantalTests = 5;
for($i = 0; $i < $aantalTests; $i++){
echo "<br />\n<br />\n== Test #", ($i + 1), " ==<br />\n";
DoeTest();
}
/*
== Test #1 ==
Foo: 1.6562294960022
Bar: 3.4554100036621
== Test #2 ==
Foo: 1.473069190979
Bar: 3.4723591804504
== Test #3 ==
Foo: 1.4610910415649
Bar: 3.473789691925
== Test #4 ==
Foo: 1.5618586540222
Bar: 3.4958720207214
== Test #5 ==
Foo: 1.4596486091614
Bar: 3.5025119781494
*/
[/code]
Gewijzigd op 17/03/2013 09:33:28 door Ward van der Put
Ward, jouw uitkomsten zijn volgens mij niet in secondes?
In secondes zou je dit krijgen:
Code (php)
1
2
3
2
3
== Test #1 ==
Foo: 0.16562294960022
Bar: 0.34554100036621
Foo: 0.16562294960022
Bar: 0.34554100036621
Dit is bij 100.000 herhalingen. In de praktijk is het dus iets sneller, maar het zijn ook weer geen MEGA verschillen.
Maar goed, alles is meegenomen. Dan kom ik bij de volgende vraag:
Wel of niet overal aparte setters voor gebruiken? Ik gebruik nu om vanuit de construct een (naïeve) property te setten een aparte private setter method. Niet alleen voor properties, maar voor alles wat vanuit de constructor geset moet worden gebruik ik private setter methods. Dus bijv. zoiets:
Code (php)
1
2
3
4
5
6
7
8
2
3
4
5
6
7
8
<?php
public function __construct($foo, $bar) {
$this->setFoo($foo) // dit is een naïeve setter, $this->foo = $foo;
$this->setBar($bar) // dit is een naïeve setter, $this->bar = $bar;
$this->setServices(); // dit is een "intelligente" setter met logica
$this->setRoutes(); // dit is een "intelligente" setter met logica
}
?>
public function __construct($foo, $bar) {
$this->setFoo($foo) // dit is een naïeve setter, $this->foo = $foo;
$this->setBar($bar) // dit is een naïeve setter, $this->bar = $bar;
$this->setServices(); // dit is een "intelligente" setter met logica
$this->setRoutes(); // dit is een "intelligente" setter met logica
}
?>
Nu heb ik weer een andere benchmark gedaan...
Code (php)
1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
11
12
13
14
15
16
17
18
19
20
21
22
23
24
25
26
27
28
29
30
31
32
33
34
35
36
37
38
39
40
41
42
43
44
45
46
47
48
49
50
51
52
53
54
55
2
3
4
5
6
7
8
9
10
11
12
13
14
15
16
17
18
19
20
21
22
23
24
25
26
27
28
29
30
31
32
33
34
35
36
37
38
39
40
41
42
43
44
45
46
47
48
49
50
51
52
53
54
55
<?php
class Foo {
private $foo0;
private $foo1;
private $foo2;
//...
private $foo9;
public function __construct($foo) {
$this->setFoo0($foo);
$this->setFoo1($foo);
$this->setFoo2($foo);
// ...
$this->setFoo9($foo);
}
private function setFoo0($foo) {
$this->foo0 = $foo;
}
private function setFoo1($foo) {
$this->foo1 = $foo;
}
private function setFoo2($foo) {
$this->foo2 = $foo;
}
// ...
private function setFoo9($foo) {
$this->foo9 = $foo;
}
}
class Bar {
private $bar0;
private $bar1;
private $bar2;
// ...
private $bar9;
public function __construct($bar) {
$this->bar0 = $bar;
$this->bar1 = $bar;
$this->bar2 = $bar;
// ...
$this->bar9 = $bar;
}
}
?>
class Foo {
private $foo0;
private $foo1;
private $foo2;
//...
private $foo9;
public function __construct($foo) {
$this->setFoo0($foo);
$this->setFoo1($foo);
$this->setFoo2($foo);
// ...
$this->setFoo9($foo);
}
private function setFoo0($foo) {
$this->foo0 = $foo;
}
private function setFoo1($foo) {
$this->foo1 = $foo;
}
private function setFoo2($foo) {
$this->foo2 = $foo;
}
// ...
private function setFoo9($foo) {
$this->foo9 = $foo;
}
}
class Bar {
private $bar0;
private $bar1;
private $bar2;
// ...
private $bar9;
public function __construct($bar) {
$this->bar0 = $bar;
$this->bar1 = $bar;
$this->bar2 = $bar;
// ...
$this->bar9 = $bar;
}
}
?>
1.000 aanroepen van new Foo('foo') = 0,00677 seconden
1.000 aanroepen van new Bar('bar') = 0,00227 seconden
Rechtstreeks iets setten vanuit de constructor is dus sneller dan het gebruik van aparte (private) setters. En dat brengt mij dan tot de volgende gedachte:
* Moet je in plaats van private setters niet gewoon ALLES vanuit de constructor zelf setten? Of is dat geen goed OOP? Graag jullie meningen hierover.
In plaats van dit:
Code (php)
1
2
3
4
5
6
7
8
2
3
4
5
6
7
8
<?php
public function __construct($foo, $bar) {
$this->setFoo($foo) // dit is een naïeve setter, $this->foo = $foo;
$this->setBar($bar) // dit is een naïeve setter, $this->bar = $bar;
$this->setServices(); // dit is een "intelligente" setter met logica
$this->setRoutes(); // dit is een "intelligente" setter met logica
}
?>
public function __construct($foo, $bar) {
$this->setFoo($foo) // dit is een naïeve setter, $this->foo = $foo;
$this->setBar($bar) // dit is een naïeve setter, $this->bar = $bar;
$this->setServices(); // dit is een "intelligente" setter met logica
$this->setRoutes(); // dit is een "intelligente" setter met logica
}
?>
...zou je dan zoiets krijgen:
Code (php)
1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
11
12
13
2
3
4
5
6
7
8
9
10
11
12
13
<?php
public function __construct($foo, $bar) {
// Set properties.
$this->foo = $foo;
$this->bar = $bar;
// Set services.
// ... hier komen een aantal regels code
$this->services = $services;
// Set routes.
// ... hier komen een aantal regels code
$this->routes = $routes;
}
?>
public function __construct($foo, $bar) {
// Set properties.
$this->foo = $foo;
$this->bar = $bar;
// Set services.
// ... hier komen een aantal regels code
$this->services = $services;
// Set routes.
// ... hier komen een aantal regels code
$this->routes = $routes;
}
?>
Wat vinden jullie daarvan? Dus in plaats van diverse setters aanroepen vanuit de constructor, rechtstreeks alles in de constructor zelf setten?
Graag jullie reacties!
OOP gebruik je doorgaans niet omdat je de snelst mogelijke applicatie wilt hebben, maar gebruik je omdat het grote voordelen biedt in development. Door de modulaire opbouw kan je grote delen van je code hergebruiken en krijg je enorme flexibiliteit in je applicatie waardoor je eenvoudig delen kunt uitwisselen. In dit licht bezien heb ik al eens uiteengezet waarom wat mij betreft public properties (en zelfs protected) uit den boze zijn. Dat is geen algemene waarheid, maar volgens mij begreep je wel de gedachtegang erachter.
Als je nu echter dat voordeel wilt opgeven alleen maar om een performance verbetering te krijgen (waarvan je nog niet eens weet of het nodig is want je hebt nog helemaal niets draaien om te benchmarken), dan kan je beter terug naar spaghetti code. Dat is namelijk altijd sneller dan OOP. Het kost je veel meer tijd in de ontwikkeling, maar blijkbaar is dat niet meer jouw belangrijkste argument.
Neem nu aan dat je de gebruikers laat chatten en er worden geen html tags gebruikt kunt je gewoon ->getMessage() aanspreken en die setter doet dan op zijn beurt return strip_tags($this->message). Anders zul je door de hele applicatie echo strip_tags($this->message) moeten doen en als er dan andere fouten aan het licht komen mag je weer beginnen met alle $this->message's te vinden.
Code (php)
1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
11
12
13
14
15
16
17
18
19
20
21
22
23
24
25
26
27
28
29
30
31
32
33
34
35
36
37
38
39
40
41
42
2
3
4
5
6
7
8
9
10
11
12
13
14
15
16
17
18
19
20
21
22
23
24
25
26
27
28
29
30
31
32
33
34
35
36
37
38
39
40
41
42
<?php
class User {
private $userId;
private $insertDatetime;
public function setUserId($userId) {
$this->userId = $user;
}
public function setInsertDatetime($insertDatetime) {
$this->insertDatetime = $insertDatetime;
}
public function getUserId() {
return (int) $this->userId;
}
public function getInsertDatetime() {
return preg_match('!(\d{4})-(\d{2})-(\d{2}) (\d{2}):(\d{2}):(\d{2})!', $this->insertDatetime) ? $this->insertDatetime : '0000-00-00 00:00:00';
}
}
# Even een praktisch voorbeeld:
$user = new User();
$user->setUserId('ABC');
$user->setInsertDatetime('InsertDatetime');
echo $user->getUserId(); # Geeft 0 terug
echo $user->getInsertDatetime(); # Geeft 0000-00-00 00:00:00 terug
# Als je dit nu gewoon zou doen (dit werkt niet met bovenstaande class):
$user = new User();
$user->userId = 'ABC';
$user->insertDatetime = 'InsertDatetime';
echo $user->userId; # Geeft gewoon ABC terug
echo $user->insertDatetime; # Geeft gewoon InsertDatetime terug
?>
class User {
private $userId;
private $insertDatetime;
public function setUserId($userId) {
$this->userId = $user;
}
public function setInsertDatetime($insertDatetime) {
$this->insertDatetime = $insertDatetime;
}
public function getUserId() {
return (int) $this->userId;
}
public function getInsertDatetime() {
return preg_match('!(\d{4})-(\d{2})-(\d{2}) (\d{2}):(\d{2}):(\d{2})!', $this->insertDatetime) ? $this->insertDatetime : '0000-00-00 00:00:00';
}
}
# Even een praktisch voorbeeld:
$user = new User();
$user->setUserId('ABC');
$user->setInsertDatetime('InsertDatetime');
echo $user->getUserId(); # Geeft 0 terug
echo $user->getInsertDatetime(); # Geeft 0000-00-00 00:00:00 terug
# Als je dit nu gewoon zou doen (dit werkt niet met bovenstaande class):
$user = new User();
$user->userId = 'ABC';
$user->insertDatetime = 'InsertDatetime';
echo $user->userId; # Geeft gewoon ABC terug
echo $user->insertDatetime; # Geeft gewoon InsertDatetime terug
?>
Als je nu ook nog eens $user->userId & $user->insertDatetime doorgeeft aan de database zullen er al snel fouten volgen en dit kan dus niet met de getters als ze correct zijn afgesteld.
Wat je natuurlijk ook kunt doen is altijd echo (int) $user->userId aanroepen en bij $user->insertDatetime kijken of het wel een correct formaat heeft. Maar dat is in mijn ogen nutteloos en als er security issues zijn moet je gewoon de getter aanpassen en klaar. Anders zul je door de gehele applicatie mogen lopen te zoeken achter $user->userId & $user->insertDatetime.
Waarschijnlijk zul je hier wel wat performance lost hebben, maar ik denk als je de view en alles samen neemt het niet echt een verschil zal maken op de totale performance omdat je anders ook $user->userId moet controleren.
Update
- Praktisch voorbeeld
- Waarom getters en setters gebruiken
Gewijzigd op 01/04/2013 12:32:09 door MayDay PHP
Afgezien van je getInsertDatetime() zie ik in jouw aanpak geen verschil met public properties. En die method getUserId vind ik zelfs levensgevaarlijk. Als je namelijk een setUserId("blablabla") doet, geeft getUserId een 0 terug. Op Unix-systemen is dat het userid van root. Waarschijnlijk niet wat je wilt. ;-)
Als je bij setUserId() een controle op het te setten id zou inbouwen, heeft het wél toegevoegde waarde. En volgens mij is dat ook precies waar een setter voor is bedoeld. In getUserId() hoef je het id dan ook niet meer te typecasten naar een integer, omdat je al zeker weet dat het een integer is.
Eigenlijk geldt hetzelfde voor get/setInsertDatetime. De check op validiteit zou ik in de setter zetten, zodat je altijd (syntactisch) correcte data in je properties hebt zitten.
In wat voor gevallen zou dat niet werken bij protected properties?
Normaal sla je een gebruiker op in een database en dat geeft toch geen problemen als je (int) $user->userId doet of sla ik hier de bal mis?
Tevens is userId een PRIMARY KEY met een AUTO_INCREMENT en zal deze niet eens een INSERT met userId 0 toestaan. Dus geen enkel probleem als je het mij vraagt. Zelfs geen INSERT met überhaupt een userId gedefinieërd. En bij UPDATE zie ik dit ook niet als een probleem omdat de user niet eens terug zal gevonden worden.
Als je protected properties hebt en iemand doet gewoon $this->userId = 'ABC' heb je terug hetzelfde probleem. Maar je zou inderdaad de fouten kunnen controleren bij de setters. Dat is ook de reden dat ik nu op dit moment in mijn applicatie geen enkele public of protected variabele heb staan!
In dit geval denk ik zelfs dat je performance gain zou kunnen hebben, alleen kan ik dit niet aantonen met een benchmark.
Tevens was mijn voorbeeld misschien niet goed genoeg. Maar ik heb genoeg classess in mijn applicatie waar private properties van levensgroot belang zijn.
Denk maar eens aan een tekst die gevalideerd moet worden op xss... of een hash genereren kan je ook gemakkelijker bij getters en setters. Anders moet je door de hele applicatie echo hash_hmac('algo', 'data', 'key'); doen en als je dan ook maar één iets zoals de key wilt veranderen mag je opnieuw gaan zoeken.
Gewijzigd op 01/04/2013 12:50:27 door MayDay PHP
Willem vp op 01/04/2013 12:32:49:
Afgezien van je getInsertDatetime() zie ik in jouw aanpak geen verschil met public properties.
Er is een levensgroot verschil met public properties.
Bij public properties kan jan en alleman erbij. Wil jij later je class aanpassen en de variabele weghalen (maar niet de getter/setter) dan heb je direct een probleem omdat je daarmee inconsistenties in je code kan gaan introduceren. Omdat je geen idee hebt waar in de rest van al je gebouwde applicaties dat property direct wordt aangeroepen kan je al je code gaan filteren om te weten te komen wat je moet aanpassen. Heb je alles op private staan en alleen de getters en setters public, dan is het geen enkel probleem.
Zelfde geldt voor protected properties (hoewel het potentiele probleem kleiner is).
Bij public en protected properties gaan externe factoren bepalen wat je in je class nog kan aanpassen, dat is geen goede eigenschap...
Quote:
Tevens is userId een PRIMARY KEY met een AUTO_INCREMENT en zal deze niet eens een INSERT met userId 0 toestaan.
Fout. Als je een auto_increment-veld insert met een waarde 0 of NULL, dan zal (in ieder geval MySQL) een record inserten met een nieuw gegenereerd id.
Quote:
Als je protected properties heb en iemand doet gewoon $this->userId = 'ABC' heb je terug hetzelfde probleem.
Nee, dan krijg je de foutmelding "PHP Fatal error: Cannot access protected property User::$userId" ;-)
Tevens kun je niet altijd op input valideren omdat je bijvoorbeeld als een gebruiker een account aanmaakt nog altijd alles moet controleren.
Ik heb snel eens geprobeerd om een gebruiker toe te voegen in een tabel met AUTO_INCREMENT en dit werkt dus niet. De tabel accepteert wel de query, maar daar stopt het dus ook. Maar alsdanog bij een INSERT in een tabel met AUTO_INCREMENT moet je geen userId definiëren.
Gewijzigd op 01/04/2013 13:09:55 door MayDay PHP
Erwin H op 01/04/2013 10:09:59:
Ozzie, volgens mij ben je nu echt op het punt gekomen dat je je moet gaan afvragen of OOP wel geschikt is voor jouw applicatie. Jouw obsesieve drang naar performance verbetering leidt je nu zelfs naar het in twijfel trekken van een belangrijk punt van een OOP applicatie. Misschien wel het belangrijkste voordeel van OOP.
OOP gebruik je doorgaans niet omdat je de snelst mogelijke applicatie wilt hebben, maar gebruik je omdat het grote voordelen biedt in development.
OOP gebruik je doorgaans niet omdat je de snelst mogelijke applicatie wilt hebben, maar gebruik je omdat het grote voordelen biedt in development.
Erwin, als je goed kijkt, dan zie je dat dit een topic is van een halve maand geleden. Iemand hier op het forum trok het gebruik van private getters en setters in twijfel, en stelde dat je vaak net zo goed public properties kan gebruiken. Dit zette mij aan het denken met als resultaat dit topic. Ik wil OOP helemaal niet opgeven, maar ik wil wel de juiste wegen bewandelen. Uiteindelijk ben ik tot de conclusie gekomen dat ik niet met public properties wil werken. Wel schaf ik de setter functies af die vanuit de construct worden aangeroepen. Alle set functies die vanuit de constructor worden gedaan, zet ik voortaan in de constructor zelf, gescheiden door commentaar-regels. Ik heb dit gebenchmarkt en dit levert wel degelijk een snelheidsvoordeel op. Binnen de class spreek ik voortaan rechtstreeks de class properties aan (in plaats van een get method binnen de class zelf). Ook dit levert weer snelheidsvoordeel op. En properties die van buiten de class moeten worden benaderd krijgen een eigen getter. Mooi toch? :-)
Gewijzigd op 01/04/2013 14:08:43 door Ozzie PHP
Ozzie PHP op 01/04/2013 14:06:38:
Erwin, als je goed kijkt, dan zie je dat dit een topic is van een halve maand geleden.
Daar hoef ik niet goed voor te kijken, dat zag ik direct al. Ondanks dat heb ik toch de opmerking gemaakt omdat jij in dit topic nog niet verder had aangegeven welke kant je op was gegaan. En gezien al je andere vragen in vele topics blijf ik bij het punt. Wat je ermee doet moet je uiteraard helemaal zelf weten.
P.S. of je OOP wil opgeven is niet de vraag, of het niet beter is, is de vraag. Als je zo bezorgd bent over performance als jij, dan is OOP wellicht niet de goede basis om vanuit te gaan.
(sidenote: Ik houd niet van Mercedes en Ferrari...)
Gewijzigd op 01/04/2013 14:53:37 door Wouter J
(Uiteraard zijn Mercedes en Ferrari slechts bedoeld ter illustratie.)
Bijv. dit kan heel snel zijn:
Code (php)
1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
11
12
13
14
15
16
17
18
19
20
21
22
23
24
25
26
2
3
4
5
6
7
8
9
10
11
12
13
14
15
16
17
18
19
20
21
22
23
24
25
26
<?php
class User
{
var $name;
var $age;
}
class Database
{
static function connect()
{
// ...
}
static function query()
{
// ...
}
}
$user = new User;
$user->age = 52;
$user->name = 'Jaap';
Database::connect();
Database::query("INSERT INTO users (name, age) VALUES name = '{$user->name}' AND age = '{$user->age}'");
?>
class User
{
var $name;
var $age;
}
class Database
{
static function connect()
{
// ...
}
static function query()
{
// ...
}
}
$user = new User;
$user->age = 52;
$user->name = 'Jaap';
Database::connect();
Database::query("INSERT INTO users (name, age) VALUES name = '{$user->name}' AND age = '{$user->age}'");
?>
Maar als je dat gebruikt dan ben je echt geen Mercedes meer...
Kritische vragen stellen is goed, maar het is beter om eerst na te denken of die vraag wel goed is. Of je niet tever doorgaat en eigenlijk alle principes overboord gooit.
Alsof je in een AJAX t-shirtje in de Feyenoord kern gaat zitten omdat dat AJAX t-shirtje nou eenmaal lekkerder zit. Alsof je vloekt in de kerk. Naja, je begrijpt het.